Um Solvency II

Nú liggur fyrir Alþingi frumvarp til nýrra laga um vátryggingastarfsemi. Frumvarpið byggir á Solvency II tilskipun Evrópusambandsins. Solvency II er ein af fjölmörgum tilskipunum sem hafa verið innleiddar á evrópskum fjármálamarkaði á undanförnum árum sem er ætlað að treysta stöðu neytenda og efla fjármálastöðugleika. Eins og nafn tilskipunarinnar gefur til kynna felur hún í sér endurskoðun á reglum um gjaldþol vátryggingafélaga og er markmiðið að gera þær áhættumiðaðari. Önnur markmið tilskipunarinnar eru að samræma lagaumhverfi vátryggingafélaga á Evrópska efnahagssvæðinu, bæta neytendavernd og tryggja fjárhagslegan stöðugleika. Evrópulönd og Evrópusambandið hafa verið leiðandi í heiminum í að þróun vátryggingaeftirlits og regluverk íslensks vátryggingamarkaðar byggir á þeim grunni.Gjaldþol er það fjármagn sem vátryggingafélag þarf að hafa tiltækt til að mæta óvæntum áföllum sem ekki er gert ráð fyrir í vátryggingaskuld þess. Gjaldþol er í raun allt það eigið fé sem uppfyllir ákveðin skilyrði um aðgengileika. Áhættumiðaðar gjaldþolskröfur fela í sér að áhættusækni og áhættustýring vátryggingafélaga endurspeglast í gjaldþolskröfunni.

Með breyttri löggjöf mun gjaldþolskrafa vátryggingafélaga taka til fleiri þátta en áður. Þetta mun leiða til töluverðrar hækkunar á gjaldþolskröfu vátryggingafélaga. Til að bregðast við því munu þau þurfa að binda meira eigið fé í reksturinn. Íslensku vátryggingafélögin eru vel í stakk búin til að takast á við þetta enda eiginfjárstaða þeirra góð og gjaldþolshlutfall þeirra sterkt. Ekki er þó hægt að mæta öllum mögulegum áföllum með auknu fjármagni og því er í löggjöfinni einnig lögð áhersla á bætta og traustari stjórnarhætti og áhættustýringu, og aukna upplýsingagjöf til eftirlitsaðila og fjárfesta.Í umræðu um Solvency II hefur komið fram gagnrýni á það að vátryggingaskuld félaganna muni lækka vegna breytinganna og hefur oft verið vísað til hugtaksins „bótasjóðs“ í því samhengi. Rétt er að taka það fram að bótasjóðir hafa ekki verið til í vátryggingarekstri frá árinu 1994. Þá var með lagabreytingu hugtakinu skipt út fyrir hugtakið vátryggingaskuld. Í einhverjum tilvikum getur vátryggingaskuld félaga lækkað með nýju reglunum, en á sama tíma eru kröfur til gjaldþols hertar til muna. Hefur FME m.a. birt töflu sem sýnir hvernig lögboðnar kröfur aukast við innleiðingu Solvency II.Í stuttu máli er vátryggingaskuld félags skuldbindingar vátryggingafélags vegna vátryggingasamninga og eru aðferðir við útreikning á vátryggingaskuld samræmdar á EES-svæðinu og í samræmi við alþjóðlega reikningsskilastaðla. Solvency II felur í sér íhaldssamari nálgun en áður á því hvernig tryggingafélög leggja til hliðar eignir og eigið fé til þess að geta staðið í skilum á vátryggingaskuld. Reglur og leiðbeiningar Evrópsku vátrygginga- og lífeyrissjóðaeftirlitsstofnunarinnar (EIOPA) á Solvency II-reglunum eru með þeim hætti að ógjörningur er fyrir vátryggingafélög að greiða út arð ef það stenst ekki reglur tilskipunarinnar um lágmarksfjármagnsþörf.

Helsta gagnrýnin sem tilskipunin hefur fengið á sig lýtur að því hvaða áhrif hún kann að hafa á virkni annarra fjármálamarkaða meðal annars vegna þess að reglurnar kunni að ofmeta áhættuna af langtímafjárfestingum tryggingafélaga. Einnig má í þessu samhengi benda á umfjöllun Evrópska seðlabankans um tilskipunina en í skýrslu hans má meðal annars finna umfjöllun um áhrif innleiðingar hennar á fjármálageirann í heild sinni. Þrátt fyrir að skýrslan telji áhrif af Solvency II vera jákvæð í það heila er bent á að innleiðing tilskipunarinnar geti haft neikvæð áhrif í einhverjum tilfellum. Þannig er nefnt að tilskipunin gæti leitt til þess að tryggingafélög hverfi af vettvangi sem hefðbundinn mótaðili banka í viðskiptum sem gæti svo aukið áhættu á fjármálamörkuðum. Þá gæti Solvency II að mati sérfræðinga ECB aukið kerfislæga áhættu leiði tilskipunin til aukinna krosseignatengsla á fjármálagerningum útgefnum af tryggingafélögum annars vegar og bönkum annars vegar.