Þjónustugjöld banka hér og á Norðurlöndum
Vinnuhópur sem menningar- og viðskiptaráðherra skipaði í fyrra til að gera úttekt og samanburð á gjaldtöku og arðsemi íslenskra og norrænna banka skilaði skýrslu í lok ágúst síðastliðins.
Mesta umræðan um skýrsluna hefur snúist um vaxtamun bankanna og kostnað við greiðslumiðlun, þótt lítið sé nýtt í þeim efnum.Vaxtamunur var á árinu 2022 svipaður og árið 2018. Um þetta var m.a. fjallað í hvítbók fjármálaráðuneytis um framtíðarsýn fyrir fjármálakerfið árið 2018. Þar var bent á að hærri skattar og þyngri eiginfjárkröfur kynnu að hafa áhrif á vaxtamun hér á landi.
Seðlabankinn sem hefur eftirlit með greiðslumiðlun hefur ítrekað á undanförnum árum dregið fram að kostnaður við greiðslumiðlun sé hærri hér á landi en í nágrannalöndum. Engin einhlít skýring liggur fyrir á því hvers vegna svo er. Smæð markaðarins og hærri vextir og verðbólga en í nágrannalöndum kann að hafa áhrif en einnig mikil notkun kreditkorta hér á landi, en þau virðast dýrari greiðslumiðill en debetkort. Allt þetta hefur legið fyrir í mörg ár.
Niðurstöður vinnuhópsins varðandi þjónustugjöld eru aftur á móti nýmæli. Langt er síðan samanburður hefur verið gerður á þjónustugjöldum hér og annars staðar og því áhugavert að gera þennan samanburð nú.
Helstu niðurstöður vinnuhópsins varðandi þjónustugjöldin eru eftirfarandi:
- Verð á bankaþjónustu og þjónustugjöld greiðslukorta hafa lækkað um 15% til 17% að raunvirði frá 2018 skv. mælingum Hagstofu.
- Bankakostnaður (að vaxtagjöldum frátöldum) vegur ekki þungt í heildarútgjöldum heimila, eða aðeins um 0,4% skv. Hagstofu. Þjónustugjöld vegna greiðslukorta vega um 0,1% af útgjöldum skv. Hagstofu. Þessi hlutföll virðast áþekk hlutföllum á öðrum Norðurlöndum.
- Fyrirkomulag gjaldtöku fyrir bankaþjónustu er nokkuð öðruvísi hér landi en á öðrum Norðurlöndum. Hér á landi er algengt að innheimt sé gjald af hverri færslu bæði við notkun korta og greiðslu reikninga (seðilgjöld). Slíkt er ekki gert á öðrum Norðurlöndum en þess í stað eru tekin gjöld vegna stofnunar bankareikninga og árgjald vegna þeirra. Til að meta bankakostnað var stillt upp dæmigerðri körfu bankaviðskipta og kostnaður við hana metinn í hverju landi.
- Dæmigerð mánaðarleg útgjöld fyrir bankaþjónustu (að vaxtagjöldum frátöldum) eru tiltölulega lágar fjárhæðir eða um 3.000 krónur á mánuði hjá einstaklingi, 6.000 krónur hjá pari og rímar það við áætlun Hagstofunnar um að banka- og kortaþjónusta sé um 0,5% af útgjöldum heimila.
- Bent er á að gjöld fyrir þjónustu á afgreiðslustað hafi hækkað meira en gjöld vegna rafrænnar afgreiðslu.
- Að mati vinnuhópsins skortir í einhverjum tilvika á að gjaldskrár banka séu nægilega gagnsæjar og þá er einnig bent á að fyrirkomulag gjaldeyrisviðskipta vegna erlendrar notkunar greiðslukorta mætti vera gagnsærra.
- Gengisálag vegna erlendra greiðslukortaviðskipta er hærra hér en á öðrum Norðurlöndum, eða 1,95% til 3,5% samanborið við að 1% til 2% gengisálag er algengast þar, að öðru leyti en því að Danir taka ekki gjald af kortaviðskiptum í gjaldmiðlum EES-landa.
Með tilliti til smæðar markaðarins eru þessar niðurstöður hagfelldar fyrir Ísland. Ekki er vafi á að miklu skiptir að með samstarfi á vegum Reiknistofu bankanna hefur tekist að ná fram meiri hagkvæmni en ef hver banki eða sparisjóður væri að þróa eigin upplýsingatæknikerfi. Reyndar er sama uppi á teningnum í nágrannalöndum og margvíslegt samstarf er þar í gangi til að ná fram hagkvæmni við þróun stafrænnar tækni.
Höfundur er hagfræðingur Samtaka fjármálafyrirtækja.
.png)
.jpg)
